آئين ها و رسم و رسوم ها


آيين سنتي و مذهبي قالي شويان ‪۲۰۰هزار زاير و هياتهاي مذهبي از نقاط مختلف كشور روز جمعه در مشهد اردهال كاشان برگزار شد.

طي اين مراسم به عنوان ميراثي ماندگار در دومين جمعه از مهر ماه جمعي از شخصيتهاي مذهبي، كشوري و لشگري در جوار بارگاه امامزاده سلطانعلي بن امام محمد باقر(ع) حضور داشتند.

روستاي "اردهال" يا "اردهار" در فاصله ‪۴۰كيلومتري غرب كاشان و در محور ارتباطي كاشان دليجان واقع است.

اين منطقه به لحاظ قرار گرفتن قتلگاه امامزاده سلطانعلي بن امام محمد باقر(ع) از اهميت ويژه‌اي نزد شيعيان و به خصوص مردم متدين كاشان برخوردار است.

در اين منطقه كه يك سوي آن به شهر تاريخي و مذهبي "نراق" مي‌انجامد، نيايشگاههايي كوهستاني در رشته كوهها و ارتفاعات وجود داشته و به همين دليل مركزيت منطقه اردهار يا اردهال به معناي كوه و يا رشته كوه مقدس ناميده شده است.

اردهال پس از شهادت حضرت سلطانعلي بن محمدباقر(ع) به دست اشرار به مشهد اردهال و به سبب آيين هرساله شست و شوي تخته قالي‌اي كه پيكر پاك آن شهيد بر روي آن شست و شو شده و بنا بر روايات تاكنون نگهداري مي‌شود، به مشهد قالي معروف شده است.

امامزاده سلطانعلي فرزند بلافصل امام محمد باقر(ع) در اوايل قرن دوم هجري به دعوت اهالي مردم فين و كاشان به منظور ترويج دين مبين اسلام عازم اين منطقه شد.

اين حضرت پس از يك جنگ نابرابر به مدت ‪۱۳روز سرانجام همانند جدش سيدالشهدا(ع) در صحنه‌اي شبيه به كربلا به همراه جمعي از ياران خود به شهادت رسيد.

پس از رسيدن خبر شهادت امامزاده سلطانعلي(ع) به فين و چهل حصاران (كاشان فعلي) مردم اين مناطق پياده و سواره و با چوب و چماق خود را به قتلگاه شهيدان اردهال رساندند.

اين عاشقان ولايت و امامت پيكر پاره‌ پاره شده حضرت را براي غسل دادن از قتلگاه به سوي نهري كه اكنون به نهر "شاهزاده حسين" معروف است حمل كردند و پس از تشييع و اقامه نماز بر پيكر آن حضرت وي را با احترام به خاك سپردند.

فينيها پس از خاكسپاري براي خونخواهي حضرت قيام كردند و با چوب و چماق به تعقيب قاتلان و دشمنان آن حضرت پرداختند و با خود عهد كردند كه هر سال در دومين جمعه فصل پاييز كه مصادف با روز خاكسپاري امامزاده سلطانعلي(ع) است به پابوس آن حضرت آمده و اين واقعه را با برگزاري مراسم قاليشويان زنده نگه دارند.

نويسنده "تاريخ‌الايمان قم" با اشاره به سنت قالي شويان در روز موعد قاليشويي يادآور مي‌شود: هر طايفه‌اي(فين و خاوه و چهل حصاران) در اين روز به وراثتي كه دارند قالي را گرفته و در آب مي‌كشند.

امروز جمعه بر آمدن آفتاب خيل عظيمي از ارادتمندان و مردان و جوانان در حاليكه لباس سياه و عزا بر تن و چوبهاي دستي تراشيده در دست داشتند و ريش سفيدان و بزرگان دسته در جلو كنار جوي آب ايستاده بودند با شعارهاي حسين، حسين كه تداعي‌گر عاشورا است و چرخاندن چوبهاي دستي در بالاي سر خود، فاصله حدود ‪۸۰۰متري ميان دو امامزادگان حضرت سلطانعلي(ع) و امامزاده حسين (ع) از فرزندان امام زين‌العابدين(ع) را به طرف آستانه مقدسه امامزاده سلطانعلي(ع) طي كردند.

پس از ورود دسته عزادار به صحن آستانه، ديگر عزاداران و زايراني كه از شهرها و مناطق اطراف به مشهد اردهال آمده بودند به ياد مصايب كاروان كربلا و اباعبدالله‌الحسين(ع) به سينه زني و نوحه‌خواني پرداختند.

بعد از پايان نوحه‌خواني و عزاداري، دسته فينيها با بالا بردن چوبهاي تراشيده خود و حركت دادن آنها با شعار يا حسين يا حسين در ميان صحن و جمعيت عزادار به چرخش درآمدند.

در همين حال جمعي از مردم خاوه(روستايي در نزديكي امامزاده) كه داخل بقعه و در كنار ضريح مطهر امامزاده حضور دارند قالي پيچيده شده را همچون نگيني در بر گرفته و به عزاداري مي‌پردزند.

در اين احوال عده‌اي از چوب به دستان فيني براي در اختيار گرفتن قالي آغشته به خون كه نمادي از خفتگاه شهيد اردهال است همراه با معتمدان و ريش سفيدان خاوه به سوي صحن و در حرم امامزاده(ع) حركت مي‌كنند.

شور و هيجان عزاداري در هنگام تحويل قالي به اوج خود رسيده و اين گروه عزادار پس از تحويل گرفتن قالي به ميان جمعيت بازگشتند.

پس از عزاداري در ميان جمعيت فينيها كه قالي را بر دوش دارند، براي غسل و شستشو در حالي كه پيشاپيش آنها چوب به دستاني در حركتند، از سمت صحن صفا آستانه خارج شد و به همراه خيل عزاداران به سوي نهر جنب بقعه شاهزاده حسين(ع) بار ديگر به حركت در آمدند.

در كنار اين نهر عزاداران دور قالي حلقه زده و در حاليكه سر چوبهاي خود را وارد آب نهر مي‌كنند قطرات آب باقي‌مانده بر سر چوب را روي قالي مي‌پاشند و قاتلان و دشمنان حضرت سلطانعلي(ع) را لعن مي‌كنند.

پس از شستشوي اين قالي مقدس آن را بر دوش گرفته و در حالي كه شعار يا حسين از ته دل بر مي‌كشند با چرخش دوباره چوبهاي خود و انجام نوحه‌خواني و سينه‌زني از گذرگاه شرقي آستانه وارد صحن موصوف به صحن فينيها مي‌شوند.

پس از ورود به صحن و چند بار چرخيدن به دور صحن در نهايت قالي شسته‌ شده را به بزرگان خاوه كه در انتظار تحويل گرفتن آن هستند طبق سنت هر ساله تحويل مي‌دهند.

آيين قالي شويان اگر چه پس از سخنراني يكي از شخصيتهاي مذهبي پايان يافت ولي تا غروب امروز جمعه با موجي از زايران و جمعيت عزادار روبرو است كه به رغم مشكلات راه ارتباطي مشهد اردهال به كاشان و مشهد اردهال به دليجان به زادگاه خود باز مي‌گردند.

آيين قالي شويان از ‪۱۳۰۰سال پيش تاكنون هر ساله در دومين جمعه مهر ماه و با حضور جمعي از قشرهاي مختلف مردم سراسر كشور به ويژه اهالي منطقه برگزار مي‌شود

(يكي از سنن ديرين مردم فين كاشان، از قرون اوليه اسلامي تاكنون، مراسمي است به نام «قالي شويان» كه در نزديك ترين جمعه به روز17 مهر ماه در مشهد اردهال كاشان به ياد شهادت سلطان علي فرزند امام محمدباقر (ع) برگزار مي شود.
از چند روز قبل، سيل جمعيت از قبيل پير، جوان، زن و مرد براي شركت در اين آيين به مشهد اردهال هجوم مي آورند.
در صبح اين روز هزاران تن ازفيني هاي چوب به دست (اهالي فين كاشان) در محل چشمه ي آبي كه در كنار بقعه شاهزاده سلطان حسين قرار دارد (محل شستن قالي) گرد هم مي آيند و با شعار ياحسين ياحسين به طرف مرقد سلطان علي بن محمدباقر (ع) حركت مي كنند و در صحن «صفا» همراه با سايرين و با حضور چند تن از علماء و شخصيتهاي مذهبي مراسم را با تلاوت آياتي چند از قرآنمجيد آغاز مي كنند. در ادامه مردم به نوحه خواني و عزاداري مي پردازند و پس ازدقايقي چند فيني هاي چوب به دست يكي از قالي هاي داخل حرم را جهت شستن از خدامامامزاده تحويل مي گيرند. سپس قالي را لوله كرده و بر دوش مي كشند و با حمايت چوبهاي خود آن را از صحن «صفا» خارج مي نمايند و در حالي كه الم و كتل هايي در جلو حمل مي نمايند حسين حسين گويان، قالي را به طرف چشمه آبي كه در كنار بقعه شاهزاده سلطان حسين روان است مي برند. سپس قالي شويان قالي را به آب انداخته، چوبهاي خود رابه آب زده و قالي را خيس مي كنند و بعد از دقايقي چند در حالي كه قالي خيس را درپناه چوبهاي خود سر دست گرفته اند حسين حسين گويان به طرف محل برگزاري مراسم «مرقدسلطان علي بن محمدباقر (ع) » برمي گردند و در «ايوان سرداري» (در ورودي حرم) به خدام تحويل مي دهند. هنگام تحويل قالي مراسم به اوج خود مي رسد. قالي شويان يكپارچه شور و هيجان بر سر و روي خود مي زنند. زيرا دلشان رضا نمي دهد كه قالي راتحويل دهند و پس از دقايقي عزاداري مراسم پايان مي پذيرد.
اين قالي سمبل جنازه مطهر امامزاده است و قالي شويان همانند جسدي كه مي خواهند به خاك بسپارند دل نمي پوشند كه قالي را (جنازه را) تحويل دهند. در طول مراسم حمل قالي غير از اهالي فين هيچ كس ديگري حق دست زدن به قالي را ندارد و تنها با عزاداري و سينه زني مي توانند جمع قالي شويان را همراهي كنند.)