اين مسجد در محله جوباره به وسيله «حاجي ميرزا محمدخان» تاجر مصري، در سال 1061 هجري قمري بنا شده است و كتيبه و اشعاري منقور بر لوحي از سنگ مرمر دارد. مقبره «خواجه ميرحسن» كه كتيبه آن تاريخ سال 788 را نشان مي ‌دهد در مقابل آن واقع شده است. اين مقبره چندان مورد توجه قرار نگرفته است.

اين بنا در قسمت خاوري خوانسار واقع شده و در سال 1147هـ . ق توسط شهريار الملك آقا صانع ساخته شده است.

بناي اين مسجد با مساحتي حدود 3000 مترمربع داراي گچ بري ‌ها و كاشي كاري ‌هاي بسيار زيبا است. درب شمالي اين مسجد كه آن را از جاي ديگري به اين مسجد منتقل كرده‌اند، مربوط به تاريخ 1003هـ . ق و داراي تزيينات نفيس منبت كاري است.

مسجد آقا اسد الله در كوي پگلوش و كنار بازار توسط آقا اسد الله نامي، در سال 1258هـ . ق ساخته شده است بخشي از آن، در سال 1334هـ . ش، در مسير خيابان قرار گرفت و بخش ديگر آن در اثر سيل از ميان رفت ولي در سال 1336هـ . ق به كوشش مردم نيكوكار تجديد بنا شد.

مسجد جامع شهرضا كه در ابتداي بازار اين شهر واقع شده، مسجدي قديمي به نظر مي ‌رسد كه به مرور زمان تغييرات زيادي در آن داده شده است و در حال حاضر از نظر معماري و هنري نكته قابل توجهي ندارد.

مهم ترين قسمت مسجد، گنبد و ايوان جنوبي آن است كه با آجر بنا شده و با گچ پوشش يافته است. نماي خارجي گنبد، آجري است و در ضلع شمالي و نزديك گلدسته، مناره آجري كوچكي نيز دارد. بر روي ديوار جنب درب خاوري مسجد كه به سوي بازار باز مي شود، يك لوح سنگي با تاريخ 1240 هـ . ق نصب شده است.

متن اين لوح، شرح موقوفاتي است كه از طرف حاجي محمد صادق وقف مسجد جامع شده است.

مسجد شهرستان در منطقه شهرستان جي اصفهان، مجاور پل شهرستان و مقبره الراشد بالله واقع شده است. بناي قديمي اين مسجد ويران گشته و تنها كتيبه تاريخي آن با آيات قرآني مورخ 1042 هـ . ق برجاي مانده است. اين كتيبه به خط ثلث بر زمينه كاشي خشتي لاجوردي رنگ است.

اين بنا در چند صدمتري شمال باختري امامزاده ربيعه خاتون (مورخ 708هـ . ق) در روستاي اشترجان، از توابع فالاورجان استان اصفهان، واقع گرديده و درسال 715هـ . ق اواخر سلطنت سلطان محمد خدابنده الجاتيو به وسيله خواجه فخرالدين محمد بن محمود بن علي اشترجاني كه به فتواي كتيبه سردر بزرگ مسجد، ملك الوزرا بوده بنا گرديده است.

اين بنا، از آثار نفيس و در خور توجه استان اصفهان است. بناي كنوني مسجد در وسعتي حدود 1500 مترمربع (50×30 متر) ساخته شده و مشتمل بر دو سردر شمالي و خاوري، شبستان‌هاي ستوندار، صحن و رواق‌هاي اطراف آن، ايوان جنوبي و گنبدخانه پشت سر آن است.

مسجد جارچي در بازار بزرگ اصفهان واقع شده اين مسجد در سال 1019 هجري به وسيله ملك سلطان جارچي باشي شاه عباس بزرگ بنا شده است.

مسجد صحن ندارد و به صورت شبستاني است كه قسمتي از وسط سقف آن نيز خراب شده و تحت تعمير واقع شده است. اطراف شبستان مسجد با پشت بغل‌هاي كاشي كاري بسيار نفيس بر زمينه لاجوردي و فيروزه‌اي معرق تزيين شده است.

در اين نقوش گل‌هاي سفيد و حنايي رنگ كاشي زياد ديده مي شود. محراب مسجد از سنگ ساده است و درب ورودي آن كه از زمان ساختمان بنا بر جاي مانده واز درب هاي جالب بناهاي تاريخي اصفهان به شمار مي ‌رود. كتيبه سر در اين مسجد به خط ثلث و مورخ سال 1019 هجري نوشته شده است.

اين بنا در ساحل جنوبي زاينده‌ رود و 18 كيلومتري خاور اصفهان واقع شده و به همراه نمونه‌هاي مشابه ـ مسجد كاج و ازيران ـ در همين منطقه، مربوط به قرن هشتم هجري است كه امروزه به حالت نيمه ويران در آمده‌اند. نقشه اين مسجد با توجه به وضعيت حاضر داراي اتاق مربع شكل ساده‌اي به ابعاد داخلي 10×10 و ابعاد خارجي 14×14 متر است.

در جلو داراي ايواني مخروبه به عرض 10 و عمق فعلي 5/4 متر است. اتاق مربع شكل اين مسجد در جهت خاوري، باختري و شمالي داراي درگاه طاقدار عريض و بلند و در جهت جنوب، محراب آجري است. طرح مربع گنبدخانه با هشت طاق نماي بزرگ در پايين و شانزده طاق كوچك در بالا به دايره تبديل گشته است. در بدنه گنبد، علاوه بر نورگيرها، جاي چوب بست‌هايي نيز ديده مي ‌شود. در گذشته، در گوشه‌هاي ضلع شمالي بنا، مناره‌هايي وجود داشته كه از بين رفته‌اند.

همچنين در يكي از زواياي شمالي بنا، راه پله مارپيچي تعبيه كرده‌اند و در دو گوشه جنوبي آن نيز جايي براي چنين راه پله‌اي در نظر گرفته‌اند. در بخش‌هاي مختلف بنا، از جمله در گوشه سازي، از الوار چوبي كمك گرفته ‌شده است.

اين بنا فاقد كتيبه تاريخي و تزيينات زيادي است و به همين دليل و داشتن ويژگي ‌هاي ديگر، به نظر مي ‌رسد كه ساختمان آن ـ به دليل نامعلوم ـ هيچ‌ گاه به طور كامل به اتمام نرسيده باشد. تنها تزيينات موجود، آجركاريي ها و اندكي كاشي كاري است كه در جبهه جنوبي ايوان به كار رفته است. بناي اين مسجد به روزگار آباداني داراي صحن و ملحقاتي بوده كه همگي از بين رفته‌اند.

اين بنا در روستاي برسيان در 42 كيلومتري خاور اصفهان و شمال بستر زاينده رود واقع شده و از آثار ارزشمند دوره سلجوقي است كه در دوره‌هاي بعد الحاقاتي به آن صورت گرفته است.

بناي دوره سلجوقي مسجد، گنبدخانه‌اي مربع مستطيل به ابعاد تقريبي 11 متر (ضلع داخلي) است كه در اصل در هر ضلع شمالي، خاوري و باختري آن، سه درگاه و در ضلع جنوبي آن، محراب و دو درگاه در طرفين آن وجود داشته و از نظر ساختار و تزيينات به نظر مي ‌رسد كه از گنبد تاج الملك ـ مسجد جامع اصفهان ـ الگو گرفته است.

اكثر درگاه‌هاي مسجد در دوره صفوي مسدود شده است. چسبيده به ضلع جنوبي گنبدخانه، مناره‌اي با شكوه از دوره سلجوقي وجود دارد.

در زير پوشش بنا، كتيبه‌اي سرتاسري به خط كوفي از آجر تراشيده متضمن آيات قرآني وجود دارد كه حدود نيمي از آن، از جمله عبارت تاريخي، از بين رفته است. گنبد بنا به قطر حدود 30/10 متر، از نوع دو پوسته پيوسته با پوشش داخلي باريكه طاق است.

پوشش داخلي، مركب از هشت باريكه طاق است كه توسط هشت رگه از يكديگر مجزا شده‌اند. در ضلع جنوبي گنبدخانه، محراب آجري نفيسي وجود دارد.

محراب داراي قواره‌اي مستطيل شكل با يك طاق نماي مقرنس آجري زيباست كه طاق نماي محراب به شكل پنج ضلعي در دو طرف داراي دو ستون آجري با سرستون‌هاي آجري است. سطوح محراب، با طرح‌هاي هندسي آجري، قطعات گچ بري و كتيبه‌هاي متعدد به خط كوفي تزييني و بنايي مزين شده است.

در قريه (سين) كه در شش كيلومتري شمال گز واقع شده يك مسجد و مناره سلجوقي وجود دارد كه در مقايسه با مسجد گز بيش تر اختصاصات دوره سلجوقي خود را حفظ كرده است.

كوچه و مدخل مسجد سين كه مناره مرتفع آن نيز در گوشه‌ شمال باختري مسجد واقع مي ‌شود، شباهت زيادي به كوچه و مدخل مسجد گز دارد.

صحن فعلي مسجد سين، وسعت زيادي ندارد و طول و عرض آن در حدود 7 متر است. مدخل مسجد در ضلع شمالي آن واقع شده و ايوان اصلي كه به گنبد منتهي مي ‌شود، در سمت جنوب قرار دارد. در طرفين خاوري و باختري صحن دو ديوار معمولي قرار دارد.

ديوارهاي آن تزييناتي از گچ بري مشابه تزيينات ديوارهاي ايوان خاوري مسجد جمعه اصفهان دارد. طاق گنبدي شكل آن از مقرنس‌هاي درشت آجري - شبيه به طاق‌هاي مقرنس دار آجري مسجد جمعه اصفهان- تزيين شده است. خطوط گچ بري اطراف محراب اين مسجد بر زمينه اي آبي رنگ نقش بسته است.

مسجد گز در روستايي در 18 كيلومتري شمال شهر اصفهان واقع شده و از نواحي قديمي و تاريخي حومه اصفهان محسوب مي ‌شود. اين مسجد كوچك چهار ايواني مربوط به دوره سلاجقه است كه در دوره‌هاي بعد، خرابي ‌هايي به آن وارد آمده و تجديد ساختمان شده ولي به مقدار زياد مشخصات سلجوقي خود را حفظ كرده است.

ايوان‌هاي شمالي، جنوبي، خاوري و باختري در اين مسجد دو به دو قرينه هم هستند و صحن آن به شكل مربع و طول و عرض آن در حدود 12 متر است. آثار قابل ملاحظه سلجوقي اين مسجد در ايوان باختري آن است و دو راهروي فعلي مسجد در طرفين اين ايوان قرار دارند.

درهر يك از دو ضلع شمالي و جنوبي ايوان باختري دو مدخل به ارتفاع تقريباً دو و نيم قرار دارد. تزيينات طاق‌هاي هلالي شكل آن ها از آجر و گچ، نظير تزيينات سلجوقي داخل ايوان خاوري مسجد جمعه اصفهان است و در بالا پشت بغل‌هايي از تزيينات آجري دارد.

پشت مدخل داراي دو قسمت برجسته مدور در چپ و راست مي باشد. محراب سلجوقي اين ايوان در ضلع جنوبي آن واقع شده و در قسمت فوقاني آن محل يك كتيبه كه در اطراف اين ايوان نصب شده بوده است، مشاهده مي ‌شود ولي كم ترين اثري از خود كتيبه باقي نمانده است.